"Ο ρόλος των βιβλιοθηκών στις τοπικές κοινωνίες"

εισηγητής: Εμμανουήλ Γαρουφάλλου

[δείτε το υπόλοιπο πρόγραμμα της διημερίδας]

περίληψη εισήγησης

Τα τελευταία χρόνια η ελληνική κοινωνία άλλαξε ριζικά. Λίγοι θεσμοί μπόρεσαν να ακολουθήσουν αυτή την εξέλιξη. Οι βιβλιοθήκες, ως ζωντανοί οργανισμοί που πρέπει να αφουγκράζονται την κοινωνία και να προσαρμόζονται στις ανάγκες της, απέτυχαν να εκπληρώσουν αυτόν το ρόλο. Σήμερα, που ο κοινωνικός ιστός της χώρας βάλλεται από παντού, που η κοινωνία έχει ελάχιστες σταθερές για να στηριχθεί, οι βιβλιοθήκες μας πρέπει να ανακτήσουν τον ιστορικό τους ρόλο όπως περιγράφεται από τις διεθνείς διακηρύξεις και οργανισμούς. Επιπλέον, αυτός ο ρόλος πρέπει να μετεξελιχτεί με βάση τις σύγχρονες επιταγές της κοινωνίας και να εμποτιστεί με αξίες και ιδεώδη όπως αυτό της συμβολής στην κοινωνική συνοχή (και όχι τη συνενοχή), της ελεύθερης διακίνησης ιδεών (και όχι της καταπίεσης των νέων ιδεών), της καινοτομίας (και όχι της κενό-τομίας), κλπ.

Είναι αλήθεια ότι η βιβλιοθήκη στην Ελλάδα ποτέ δεν είχε διαδραματίσει το ρόλο που της αναλογούσε, αλλά και οι πολίτες ποτέ δεν αναγνώρισαν στη βιβλιοθήκη το ρόλο που της αναλογεί στην κοινωνία. Μήπως είναι αυτή η κατάλληλη εποχή να αδράξει την ευκαιρία που η ιστορία και οι πολίτες της οφείλουν; Ίσως η εποχή προστάζει οι πολίτες να πάρουν τις βιβλιοθήκες στα ‘χέρια τους’ και μαζί με τους βιβλιοθηκονόμους και το άλλο εξειδικευμένο προσωπικό, με συμπαραστάτες κι άλλες επαγγελματικές ομάδες και κοινωνικά σύνολα, οργανισμούς και κάθε υγιές κύτταρο της κοινωνίας να ‘αφυπνίσουν’ τις βιβλιοθήκες.

Οι κοινωνίες αλλάζουν, γίνονται πολυπολιτισμικέςž οι πολίτες αλλάζουν, γίνονται πολίτες της δικτύωσης, του Web 2.0 και των κοινωνικών δικτύων. Οι βιβλιοθήκες αλλάζουν; Ποιος είναι ο ρόλος των βιβλιοθηκών στο νέο αναδυόμενο περιβάλλον; Ποιος είναι ο ρόλος του επιστήμονα της πληροφόρησης; Οι βιβλιοθήκες αλλάζουν ζωές. Θα αλλάξουν τις δικές μας;

Η παρουσίαση αυτή, πέρα από παραδείγματα καλών πρακτικών για την αλλαγή στο ρόλο της βιβλιοθήκης, τους προβληματισμούς που θα προσπαθήσει να θέσει για το ρόλο της βιβλιοθήκης στην κοινωνία, θα προτείνει 5+1 πρακτικούς τρόπους για ένα σχέδιο δράσης των βιβλιοθηκών στην τοπική κοινωνία.

Ο Εμμανουήλ Γαρουφάλλου, PhD, είναι Καθηγητής Εφαρμογών στο Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Αλεξάνδρειου Τεχνολογικού ΕκπαιδευτικούΙδρύματος Θεσσαλονίκης (ΑΤΕΙ/Θ). Είναι Ιδρυματικός Υπεύθυνος του έργου «Υπηρεσίες Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Ανοικτής Πρόσβασης» και Συντονιστής της λειτουργίας των βιβλιοθηκών του ΑΤΕΙ/Θ. Είναι υπεύθυνος της ερευνητικής ομάδας ΔΕΛΤΟΣ και σύμβουλος βιβλιοθηκών και πολιτιστικών ιδρυμάτων. Έχει συνεργαστεί με τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας σε Ευρωπαϊκά Προγράμματα όπως τα: LIGHT, ENTITLE, EuropeanaLocal (EDLocal), AccessIT και Europeana thematic network . Είναι Επιστημονικό Μέλος του Δικτύου της Europeana στην Ελλάδα και ειδικός επιστημονικός συνεργάτης για τα προγράμματα του eContentplus και Safer Internet plus της ΕΕ. Είναι μέλος επιστημονικών επιτροπών και ομάδων εργασίας, όπως της Ομάδας Εργασίας του Παρατηρητηρίου Ψηφιακού Βιβλίου του ΕΚΕΒΙ και της Συμβουλευτικής Ομάδα του Future Library.

Έχει εργαστεί ως Επιστήμονας της Πληροφόρησης και ως Λέκτορας στο Τμήμα Επικοινωνίας και Πληροφόρησης (Department of Information and Communications) του Manchester Metropolitan University στη Μεγάλη Βρετανία. Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο με επιστημονικές δημοσιεύσεις σε ελληνικά και ξένα περιοδικά και συνέδρια, συμμετοχές σε συλλογικούς τόμους και επιστημονικές μονογραφίες. Μεταξύ άλλων, το 2008 ήταν Επιμελητής Ειδικού Τεύχους (Guest Editor) του διεθνούς περιοδικού με κριτές Education for Information με αφιέρωμα στην Ελληνική Βιβλιοθηκονομική Εκπαίδευση (v.26,n.2). Κατέχει Διδακτορικό τίτλο στις Ψηφιακές Βιβλιοθήκες, Μάστερ στη Διοίκηση Βιβλιοθηκών και στη Διαχείριση Πληροφοριών και Πτυχίο Εξειδίκευσης στη Διαχείριση Πληροφοριών και Βιβλιοθηκών, από τη Μεγάλη Βρετανία.